Chirurgische castratie van biggen: waarom, hoe?

Chirurgische castratie is een invasief en pijnlijke procedure meestal uitgevoerd bij biggen voor de leeftijd van zeven dagen. Deze standaardpraktijk wordt in de meeste Europese landen uitgevoerd. Technisch gezien bestaat het uit een scrotale incisie, de stompe dissectie van testiculair weefsel van de omliggende fascia en de hyper-extensie van de zaadstreng totdat deze spontaan scheurt of wordt doorgesneden1. Het doorsnijden van de zaadstreng wordt beschouwd als het pijnlijkste deel van de castratie².

Chirurgische castratie van biggen wordt voornamelijk gebruikt om de aanwezigheid van 'berengeur' te verminderen een onaangename geur die vaak wordt aangetroffen in vlees van intacte mannelijke varkens, veroorzaakt door androstenon (mannelijk geslachtshormoon), skatole en indole (beide worden geproduceerd in de darm door de afbraak van tryptofaan) die worden opgeslagen in het vetweefsel³. Varkensvlees met berengeur is niet geschikt voor menselijke consumptie. Methoden om berengeur te detecteren variëren, hoewel de detectie met de menselijke neus de meest gebruikte methode blijft.

Chirurgische castratie wordt ook gebruikt om ongewenst seksueel en agressief gedrag bij mannelijke varkens te
voorkomen. Gecastreerde mannetjes zijn minder agressief en makkelijker tehanteren⁴. Chirurgische castratie is niet alleen een pijnlijke ingreep, maar leidt ook vaak tot hogere voerkosten en verhoogd vetgehalte van hetkarkas5. Voor sommige vleesproducten is een verhoogd vetgehalte vereist.

Hoe verzacht je de pijn bij chirurgische castratie van biggen?

Huidige strategieën voor pijnvermindering omvatten het gebruik van niet-steroïdale ontstekingsremmers (NSAID's) voorafgaand aan castratie, evenals het gebruik van plaatselijke en algehele anesthesie. Er zijn maar weinig geneesmiddelen geregistreerd voor anesthesie en analgesie bij castratie van varkens. Bovendien moeten verdovings- en pijnstillende protocollen kosteneffectief, praktisch, doeltreffend en veilig zijn (voor het varken, de boer en/of de dierenarts en de omgeving) en zo min mogelijk stress en pijn veroorzaken.

Meloxicam, ketoprofen en flunixine zijn de meest gebruikte NSAID's, hoewel sommige onderzoeken suggereren dat hun effectiviteit bij het verlichten van pijn tijdens chirurgische castratie twijfelachtig is¹⁰. Het gebruik van NSAID's voorafgaand aan de operatie lijkt een effect te hebben op postoperatieve pijn, wat wordt gezien als een vermindering van pijngerelateerd gedrag na de operatie^{10, 11} (over de rug krabben, staart kwispelen). Meer specifiek, lijkt het gebruik van meloxicam voorafgaand aan de castratie van biggen te resulteren in minder pijngerelateerd gedrag daarna, of er nu een lokaal verdovingsmiddel is gebruikt of niet^7,12.

Procaïne is het enige toegestane geneesmiddel voor castratie bij varkens¹⁰. Lidocaïne heeft geen maximumwaarde voor residuen (MRL) en is daarom in Europa niet toegestaan voor gebruik bij voedselproducerende dieren, maar sommige landen, zoals Frankrijk, staan het gebruik voor chirurgische castratie van biggen echter wel toe. Het is goed om te weten dat injectie van een lokaal verdovingsmiddel in het scrotum en de testikels extra pijn en leed bij de biggen kan veroorzaken. Wanneer biggen een plaatselijke verdoving krijgen, vertonen ze een significante vermindering in vluchtgedrag tijdens de castratie^7,13. Het gebruik van plaatselijke verdovingsmiddelen (kort- of langwerkend) op de doorgesneden zaadstrengen na castratie en op scrotale incisies lijkt niet te resulteren in een verandering van pijngerelateerd gedrag (billen schuiven, ineenkrimpen)¹⁴. Het gebruik van verdovingsmiddelen lijkt gunstig te zijn voor biggen tijdens chirurgische castratie (aantoonbare vermindering van pijnperceptie en stressrespons), maar zonder gecombineerd gebruik van een pijnstiller lijken biggen pijn te ervaren na de procedure^10,15,16. Algehele anesthesie lijkt niet te leiden tot een verschil in pijngerelateerd gedrag na castratie^14,17 en wordt om praktische redenen niet vaak gebruikt, behalve in sommige landen zoals Duitsland.

Volgens onderzoek voorkomt anesthesie alleen pijn tijdens de operatie, maar niet erna, terwijl analgesie alleen pijn na de operatie verzacht, maar niet tijdens de operatie⁵.

Afmesten van mannelijke beren en immunocastratie: alternatieven voor chirurgische castratie van biggen.

Er zijn verschillende alternatieven voor chirurgische castratie.

Het fokken van intacte mannelijke varkens wordt traditioneel gebruikt in sommige landen zoals Spanje, Portugal, Ierland en het Verenigd Koninkrijk. Vanuit welzijnsstandpunt is er geen castratie dus geen pijn of stress voor de dieren. Er is geen extra werklast ook niet voor de varkenshouders. Echter, nietgecastreerde varkens kunnen agressief en seksueel gedrag vertonen wat schadelijk is voor hun welzijn¹⁸. De voederefficiëntie en de karkaskwaliteit zijn beter dan bij chirurgisch gecastreerde varkens, maar de vleeskwaliteit is lager¹⁸ (aanwezigheid van berengeur, verminderd intramusculair vetgehalte en verminderde verzadiging van het vet).

Een manier om de aanwezigheid van berengeur aan te pakken zou zijn om intacte mannetjes met een lager gewicht te slachten. Deze aanpak wordt momenteel echter niet gebruikt om voor de hand liggende economische redenen⁶. Sommige slachthuizen hebben 'Menselijke Neus Scores' geïmplementeerd, gebaseerd op het registreren van berengeur na verhitting¹⁹. Onderzoek suggereert ook de mogelijkheid van een genetische
oplossing om berengeur te verminderen door af te zien van castratie^3,18,19. Aangezien androstenone en skatole een matige tot hoge erfelijkheid hebben, is het mogelijk om genetisch te selecteren tegen deze verbindingen. Hoewel deze methode veelbelovend lijkt, brengt het implementeren van dergelijke genetische selectiestrategieën kosten met zich mee. Aanpassingen aan het dieet en de omgevingsomstandigheden kunnen berengeur ook verminderen³.

Alternatives to surgical castration also include immunological castration, often referred as immunocastration, which aims is to delay the onset of puberty.  Immunocastration is not a hormonal treatment, meaning there are no hormonal residues issues, but stimulates the pig’s immune system to produce antibodies inhibiting testes function. The effect is temporary. It has been permitted in Europe since 2009. It requires two injections at least four weeks apart during the fattening phase of pigs, the second dose being given four to five weeks before slaughter²⁰.

Alternatieven voor chirurgische castratie omvatten ook immunologische castratie, vaak immunocastratie genoemd, bedoeld om het begin van de puberteit uit te stellen. Immunocastratie is geen hormonale behandeling, wat betekent dat er geen hormonale residuen zijn, maar stimuleert het immuunsysteem van het varken om antilichamen te produceren die de testesfunctie remmen. Het effect is tijdelijk en sinds 2009 toegestaan in Europa. Immunocastratie vereist twee injecties met een tussenpoos van minstens vier weken tijdens de mestfase van varkens, waarbij de tweede dosis vier tot vijf weken voor de slacht wordt gegeven²⁰. Sommige landen, zoals België, hebben een hoger percentage geïmmunocastreerde mannelijke varkens. 

Immunocastratie voorkomt het optreden van berengeur, voorkomt en de pijn die zou voorkomen bij een chirurgische castratie, en agressief en seksueel gedrag bij mannelijke varkens^5,20. In dit opzicht heeft immunocastratie duidelijke welzijnsvoordelen ten opzichte van chirurgische castratie. Echter, geïmmunocastreerde mannelijke varkens kunnen soms agressief gedrag vertonen vóór de tweede injectie, aangezien immunocastratie pas effectief is na de tweede vaccinatie¹⁸.

Downloads