- M. Stöber (2006): “Krankheiten der Atmungsorgane, des Zwerchfells und der Brustwand.” in G. Dirksen, H.-D Gründer, M. Stöber, et al., eds. Innere Medizin und Chirurgie des Rindes. 5th ed. Parey in MVS Medizinverlage Stuttgart GmbH & Co. KG 2006, pp. 271-356.
- Pardon, B., De Bleecker, K., Hostens, M. et al. “Longitudinal study on morbidity and mortality in white veal calves in Belgium.”; BMC Vet Res 8, 26 (2012).
- Abuelo A., Cullens F., Brester J.L. 2021. Effect of preweaning disease on the reproductive performance and first-lactation milk production of heifers in a large dairy herd. Journal Dairy Science (104), p. 7008-7017.
- Pardon B., Callens J., Maris J., van Praet W., Deprez P., Ribbens S. 2020. Pathogen-specific risk factors in acute outbreaks of respiratory disease in calves. Journal Dairy Science (103), p. 2556 – 2566.
- Mijares et al. (2023) “Veterinarians” perspectives of pain, treatment, and diagnostics for bovine respiratory disease in preweaned dairy calves. Front. Pain Res. 4:1076100.
- B. Pardon et S. Buczinski, (2020): “BRD Diagnosis What Progress Has Been Made in Infectious Diagnosis?”.
- Antonis A. F. G. et al. (2022): “Respiratory pathogens in veal calves: Inventory of circulating pathogens”; Veterinary Microbiology 274, (2022) 109571.
- MS. Martin et al. (2022): “Assessment of pain associated with bovine respiratory disease and its mitigation with flunixin meglumine in cattle with induced bacterial pneumonia.”
Bovine respiratory disease (BRD)
een complexe aandoening, een complexe uitdaging
Wat is BRD?
Bovine Respiratory Disease (BRD), ook bekend als enzootische bronchopneumonie bij runderen, of transportkoorts (Shipping Fever), treedt vooral op bij het transporteren en samenbrengen van grote groepen recent gespeende kalveren.
BRD is een overkoepelende term voor aandoeningen van de bovenste en onderste luchtwegen.1 De hoogste incidentie van BRD wordt meestal geassocieerd met transport, of met het samenbrengen van dieren tijdens of na het spenen. Klinische symptomen treden 1 tot 2 weken na het initiële incident op, met een potentiële morbiditeit van meer dan 80%.1
BRD is verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van de kalversterfte en een groot deel van het antibioticagebruik bij kalveren.2 Het is een multifactoriële aandoening met een aanzienlijk economisch effect, niet alleen door de klinische ziekte, maar ook gedurende het hele leven van het dier.3
Daarom zijn vroege detectie en behandeling, samen met de juiste preventieve maatregelen, essentieel voor een goede diergezondheid. Epidemische uitbraken van luchtwegaandoeningen pieken in de winter en zijn voornamelijk van virale oorsprong.4
Is BRD een pijnlijke aandoening?
De meeste dierenartsen beschouwen BRD als een mild tot matig pijnlijke aandoening.5 Het herkennen van pijn bij runderen is erg lastig omdat deze dieren van nature stoïcijns zijn en pijnsignalen vaak verbergen. Om de beoordeling van pijn te ondersteunen, zijn er enkele methoden ontwikkeld.
file_download Leer meer over hoe pijn bij rundvee te detecteren en controleren.
Wat zijn de symptomen van BRD?
Om u en uw veehouders te ondersteunen in het beoordelen van de gezondheid van de kalveren, hebben we een checklist ontwikkeld.
Welke pathogenen worden geassocieerd met BRD?
BRD kan worden veroorzaakt door een infectie van een enkele of meerdere ziekteverwekkers. Luchtwegaandoeningen pieken in de wintermaanden en zijn voornamelijk van virale oorsprong, hoewel zowel virussen als bacteriën geassocieerd kunnen worden met BRD.¹,²
Luchtweginfecties door virussen (zoals BRSV, BHV-1 of het Parainfluenza-virus type 3) of door bacteriën zoals Mycoplasma bovis zijn vaak sluipend en vertonen weinig klinische symptomen. Deze pathogenen beïnvloeden lokale immuuncellen, wat leidt tot hun gevaarlijkste effect: immuunsuppressie, waardoor het kalf vatbaarder wordt voor infecties met opportunistische bacteriën.¹ Wanneer deze pathogenen in een dier worden aangetroffen, kunnen ze direct als veroorzaker van BRD worden beschouwd, aangezien ze niet aanwezig zouden moeten zijn in gezonde kalveren.¹
Bacteriële ziekteverwekkers zoals Mannheimia haemolytica, Pasteurella multocida of Histophilus somni worden vaak in verband gebracht met meer acute gevallen van BRD. Deze bacteriën veroorzaken waarschijnlijk niet op zichzelf de ziekte, omdat ze ook vaak bij gezonde dieren worden aangetroffen.⁴,⁶,⁷
Gezien het belang van verantwoord antibioticagebruik en gerichte behandeling, bestaat er een groeiende behoefte aan bemonstering van de diepe luchtwegen om de veroorzakende pathogenen en hun gevoeligheid te bepalen voordat met de behandeling wordt gestart.
Waarom zijn runderen zo gevoelig aan ademhalingsproblemen?
Het begrijpen van de natuurlijke aanleg van rundvee voor aandoeningen aan de onderste luchtwegen is van groot belang voor het verloop van het ziekteproces en de impact die luchtwegaandoeningen op kalveren kunnen hebben:
add
Longen
De maturatie van de longen is erg laat, vaak is de voltooiing van de fysiologische ontwikkeling rond de leeftijd van 12-13 maanden.1
add
Gasuitwisseling
De verhouding tussen gasuitwisselingsoppervlak tot het lichaamsgewicht is bij rundvee erg ongunstig.
add
interstitieel weefsel
Runderen hebben meer interstitieel weefsel in de longen, wat de flexibiliteit van de longen limiteert.
add
Ontsteking
Runderen vertonen een fibrineus ontstekingspatroon: ze reageren op weefselschade door fibrineus exsudaat te produceren, wat zorgt voor een snelle littekenvorming van de schade, maar waardoor het beschadigde weefsel minder snel kan terugkeren naar zijn oorspronkelijke staat.
add
Temperatuur
Runderen hebben een lagere thermoneutrale zone dan mensen. Daardoor zijn ze meer gevoeliger aan hittestres. Respiratoire problemen versnelt dit proces.
Wat zijn de risicofactoren voor BRD?
BRD is een complexe aandoening, bevordert door vele factoren gerelateerd aan het dier, de circulerende ziekteverwekkers en de huisvestingsomstandigheden. Onder optimale omstandigheden bevinden al deze factoren zich in een specifiek evenwicht, wat het ontstaan van ziekte voorkomt.
Correct (bedrijfs)management
- Stress
Stress speelt een cruciale rol in de immuuncompetentie van een dier. Transport, spenen, voeding, groeperen, evenals zoötechnische procedures zoals het onthoornen en castreren verhogen het stressniveau van kalveren. Omgevingsfactoren zijn belangrijke aanjagers van de ziekte. Daarom is goed kuddebeheer (adequate voeding, huisvestingsomstandigheden, klimaat, colostrumregime) van groot belang. - Tijd van het jaar
In Europa is aangetoond dat BRD-gerelateerde ziekteverwekkers het vaakst worden gediagnosticeerd tussen de herfst en de lente² en met een piekin de wintermaanden.² Gedurende deze periode worden zelfs grazende runderen binnenshuis gehouden, wat de bezettingsdichtheid verhoogt of waardoor meerdere leeftijdsgroepen binnen één stal aanwezig zijn. - Klimaat
De klimatologische omstandigheden tijdens deze periode kunnen ook uitdagend zijn. Zorg ervoor dat kalveren altijd in een droge omgeving worden gehuisvest met voldoende bedding. Het waarborgen van voldoende verse luchttoevoer terwijl tocht rond de dieren wordt vermeden, kan een uitdaging zijn.
Hoe wordt BRD gediagnosticeerd?
Het observeren van de eerste tekenen BRD is cruciaal voor een succesvol behandelplan en ter voorkoming van verdere infecties. Vroege detectie kan lastig zijn, aangezien kalveren niet onmiddellijk duidelijke klinische symptomen vertonen. Maar als het niet op tijd wordt opgemerkt, kunnen de geïnfecteerde kalveren ernstig ziek worden, wat leidt tot een hoge sterftecijfer.
Als er al infecties op een bedrijf zijn en er dreigt een kuddebrede infectie, en je hebt de capaciteit om autopsies uit te voeren, is dit een nuttig hulpmiddel om de situatie in beeld te krijgen.⁴
Als vuistregel geldt: hoe eerder er diagnostische monsters worden genomen, hoe groter de kans dat het veroorzakende pathogeen geïsoleerd wordt.⁶ Er zijn verschillende bemonsteringsmethoden beschikbaar, waarvan diepe nasopharyngeale swabs, transtracheale spoelingen en niet-endoscopische broncho-alveolaire lavages (nBAL) zijn voorgesteld, maar deze worden soms niet regelmatig overwogen.⁵
Naast de klassieke bacteriële kweek en gevoeligheidstests worden PCR-tests ook steeds populairder. PCR is voordelig voor screening op veel verschillende ziekteverwekkers (zowel bacteriën als virussen), en de hoge gevoeligheid maakt het mogelijk om geclusterde monsters te onderzoeken.
Onderstaande link toont een video met een voorbeeld van een diagnostische aanpak. Zoals eerder vermeld, is een van de methoden die een dierenarts kan gebruiken het uitvoeren van een transtracheale spoeling.
Hoe is BRD te behandelen?
Antimicrobiële therapie wordt vaak gebruikt vanwege de aanwezigheid van bacteriën bij BRD. Het succes van antibioticabehandelingsprotocollen hangt af van het tijdstip van de behandeling, de identificatie van het pathogeen en de gevoeligheid ervan.
Tijdens een enquête onder dierenartsen beschouwden alle respondenten BRD-infecties bij kalveren als minimaal licht pijnlijk.⁵ Het gebruik van een NSAID als aanvulling op antimicrobiële therapie draagt bij aan een snellere daling van de lichaamstemperatuur en een beter herstel.⁸
Het is aanbevolen om ondersteunende behandeling toe te passen, dat wil zeggen mucolytica om het ademen te vergemakkelijken door de spieren in de longen te ontspannen en de luchtwegen te verbreden. Voldoende en hoogwaardige voeding ondersteunt het herstel. Daarnaast is het ook erg belangrijk om zieke dieren van gezonde huisgenoten te scheiden om verspreiding te voorkomen en de rest van de kudde te beschermen.
Wat is de impact van BRD op dierenwelzijn en bedrijfsresultaten?
Studies hebben aangetoond dat BRD verantwoordelijk is voor bijna 1/4 van de kalversterfte.²
- Directe kosten zijn gerelateerd aan productieverliezen op het bedrijf door sterfte en verminderde karkaskwaliteit, behandelingskosten en arbeidskosten.
- Indirect heeft BRD invloed op de fokprestaties van de kudde.
Verminderde vruchtbaarheid
Kalveren met een geschiedenis van BRD hebben lagere gewichtstoename, wat uiteindelijk leidt tot een lager lichaamsgewicht op 14 maanden leeftijd (gemiddeld +/- 24 kg minder). Als gevolg hiervan bereiken ze de seksuele rijpheid later. De afkalfdatum is ongeveer 0,5 tot 6 maanden later, de leeftijd voor de eerste inseminatie is tot 20 dagen later en tijdens het kalven is er een hoger risico op dystocia.³
Lagere melkproductie
Kalveren met een ernstige BRD-infectie in de eerste 3 levensmaanden produceren tot 150 kg minder melk in de eerste lactatie. Kalveren met een milde BRD-infectie in de eerste 6 levensmaanden produceren gemiddeld tot 110 kg minder melk.³
Hogere afvoerpercentages
Het verhoogde risico op vroegtijdige afvoer is hoger bij kalveren met een geschiedenis van BRD.³
5 belangrijke zaken om te onthouden:
- BRD bij kalveren is een pijnlijke aandoening welke effectieve pijnbestrijding vereist.5
- BRD is een multifactorieel probleem - het ontstaan hangt af van de aanwezigheid van de veroorzakende ziekteverwekkers, de algemene conditie van het dier en bedrijfsomstandigheden.
- Anatomisch gezien zijn runderen vatbaarder voor ademhalingsziekten.¹
- De economische impact van BRD is groot. Verschillende studies geven aan dat BRD verantwoordelijk is voor bijna een kwart van de kalversterfte.²,⁸
- Beheer van BRD vereist een geïntegreerde aanpak.
Auteurs
Aleksandra Krawczyk, DVM
Technical Manager Cattle
Dechra
Matthias Riedel, DVM
Business Manager Cattle en Vaccins
Dechra
Referenties add