BRD bij kalveren, een pijnlijke aandoening vereist een effectieve aanpak

woensdag 28 februari 2024

BRD bij kalveren is een multifactoriële aandoening die daarnaast ook erg pijnlijk is. Een vroegtijdige detectie en behandeling, met correcte preventieve maatregelen zijn daarom essentieel. Lees hierover meer in dit artikel

BRD (Bovine Respiratory Disease) is een belangrijke oorzaak van ziekte en in sommige gevallen, sterfte bij jonge kalveren. Het is een multifactoriële aandoening met een grote economische impact. BRD is ook een erg pijnlijke aandoening^1,3. Een vroegtijdige detectie en behandeling, met correcte preventieve maatregelen zijn daarom essentieel om een goede welzijn van de dieren te waarborgen.

Ontstaanswijze van BRD:

Anatomisch gezien is een rund gevoeliger voor luchtweginfecties dan bijvoorbeeld een paard of andere zoogdieren. Dit komt doordat ze een kleiner longvolume en -oppervlak hebben met veel meer lobuli en daarnaast een kleiner bloedvatennetwerk. Verder hebben runderen meer interstitieel weefsel in de longen, wat de flexibiliteit van het longweefsel beperkt. Het gevolg van deze anatomische verschillen is dat runderen een hogere ademhalingsfrequentie hebben, met daardoor een groter risico op beschadiging van het longweefsel en het oplopen van infecties. Verder is de volledige rijping van het longweefsel pas vanaf 1 jaar leeftijd bereikt, waardoor vooral kalveren enorm kwetsbaar en vatbaar zijn voor luchtweginfecties. De hoogste incidentie is bij dieren tussen de 3 en 5 weken oud en ongeveer 16 tot 25% van de kalveren krijgt te maken met een BRD-infectie. ^2,6

BRD is een multifactorieel probleem, waarbij het ontstaan van ziekte afhangt van de aanwezigheid van BRD-ziekteverwekkers en dier- en omgevingsgebonden factoren. Aanwezigheid van risicofactoren als: onjuist biestmanagement, voedingstekorten, verkeerde ventilatie en/of huisvesting, het inbrengen van nieuwe dieren in de kudde, of het mengen van groepen met verschillende leeftijden verzwakken de afweer van het dier.² Hierdoor krijgen diverse ziekteverwekkers de kans om de luchtwegen infecteren, wat leidt tot BRD. De meest voorkomende pathogenen verantwoordelijk voor BRD zijn: Infectieuze Bovine Rhinotracheïtis (IBR), BRSV, Bovine Virale Diarree Virus (BVDV), Para-Influenza virus type 3 (PI-3), Mannheimia haemolytica, Pasteurella multocida, Histophilus somni en Mycoplasma bovis.²

Symptomen:

De meest voorkomende symptomen bij een BRD-infectie zijn: koorts, sloomheid, een verminderde eetlust, benauwdheid /snelle ademhaling, neus- en ooguitvloeiing en hoesten. Het klinisch beeld varieert van nauwelijks zichtbaar tot zelfs sterfte.

BRD is ook een zeer pijnlijke aandoening, waardoor adequate pijnstilling nodig is.^1,4 Kalveren met longontsteking uiten pijn onder andere door een hogere klinische score, ontlasting van een van de voorpoten overeenkomend met de aangetaste longzijde en minder activiteit.³ Het bepalen van de klinische score kan gebeuren zoals in onderstaande tabel en bepaalt de aanwezigheid en graad van de luchtweginfectie. Elk symptoom wordt beoordeelt met een score van 0 tot 3. Kalveren met een score hoger dan 5 in totaal én koorts (>39,5 0C) worden bevestigd op BRD. ⁷

Onderstaande tabel geeft de belangrijkste criteria weer voor het scoren van de kalverengezondheid:

De gevolgen:

De economische impact van BRD is groot. Meerdere studies hebben aangetoond dat BRD verantwoordelijk is voor ongeveer een kwart van de kalversterfte. ^1,2,5 Naast sterfte heeft het ook gevolgen op: ^4,5

Verminderde vruchtbaarheid

Kalveren die BRD hebben gehad groeien nadien minder goed, wat uiteindelijk kan leiden tot een lager lichaamsgewicht op 14 maanden leeftijd (+/- 24 kg minder dan een gemiddelde pink). Dit zorgt er voor dat de cyclus van deze dieren later op gang komt met een negatief effect op de vruchtbaarheidsresultaten tot gevolg. De afkalfleeftijd wordt ongeveer 0.5 tot 6 maanden later, de leeftijd van 1e inseminatie is tot 20 dagen later en rondom afkalven is er een grotere kans op dystocie.

Lagere productie

Kalveren met een ernstige BRD infectie in de eerste 3 maanden van hun leven, produceren in de toekomst 150kg melk minder in de 1e lactatie. Kalveren met een milde BRD infectie in de eerste 6 levensmaanden produceren gemiddeld 110 kg melk minder.

Verhoogde afvoer  

Een verhoogde kans op vroegtijdige afvoer is hoger bij kalveren met een BRD infectie.

Verhoogde kosten

Kalveren met BRD hebben gemiddeld ook meer kosten. Deze economische verliezen zijn terug te vinden in: productieverlies, verminderde karkaskwaliteit, behandelingskosten en meer arbeid voor de veehouder.

Behandeling: een geïntegreerde aanpak is noodzakelijk:

Een geïntegreerde aanpak van BRD berust op 3 pijlers:

Kuddemanagement.

Identificeer binnen de kudde risicofactoren die bijdragen aan een BRD uitbraak. Zorg dat de biestvoorziening in orde is en zorg daarnaast voor een goede huisvesting (v.b. leeftijdsgroepen gescheiden, verlaging infectiedruk, vermindering van stress, correcte ventilatie en luchtvochtigheid). Verder zijn een goede hygiëne en vaccinatie ook erg belangrijk in de strijd tegen BRD. Zorg verder ook nog voor een goed rantsoenmanagement.

Vroegtijdige detectie.

Herken vroegtijdig de signalen van BRD en pijn bij kalveren. Voor het consistent en praktisch herkennen van kalveren met BRD, kan bovenstaande tabel gebruikt worden. Isoleer daarnaast zieke kalveren uit de groep en hanteer hierbij ook duidelijke protocollen.

Behandeling van BRD.

Het tijdig behandelen van BRD is zeer belangrijk. Eén van de grootste redenen van therapiefalen zijn te vergevorderde longlaesies als gevolg van BRD. Een combinatie van antibiotica en NSAID’s is erg belangrijk om toe te passen.. NSAID’s zijn langwerkend of kortwerkend en dragen bij aan het verlagen van de koorts, zijn sterk pijnstillend en  remmen de inflammatoire reactie van het longweefsel waardoor er minder oedeem en longbeschadiging ontstaat. Uiteindelijk zorgt het gebruik van NSAID’s voor een beter herstel van het dier. Eventueel kunnen ook bronchodilatoren gebruikt worden bij de behandeling van BRD.

Referenties:

1. Mijares S., Edwards-Callaway L., Roman-Muniz I. N., Coetzee J. F., Applegate T. J., Cramer M. C. 2023. Veterinarians’ perspective of pain treatment, and diagnostics for bovine respiratory disease in preweaned dairy calves.  Frontiers in Pain Research (4), p. 1-11.
2. Pardon B., Callens J., Maris J., van Praet W., Deprez P., Ribbens S. 2020. Pathogen-specific risk factors in acute outbreaks of respiratory disease in calves. Journal Dairy Science (103), p. 2556 – 2566.
3. Martin S. M., Kleinhenz M. D., White B. J., Johnson B. T., Montgomery S. R., Curtis A. K., Weeder M. M., Blasi D. A., Almes K. M., Amachawadi R. G., Salih H. M., Miesner M. D., Baysinger A. K., Nicke;; J. S., Coetzee J. F. 2022. Asessment of pain associated with bovine respiratory disease and its mitigation with flunixin meglumine in cattle with induced bacterial pneumonia. Journal of animal science (100), p. 1-13.
4. Abuelo A., Cullens F., Brester J.L. 2021.  Effect of preweaning disease on the reproductive performance and first-lactation milk production of heifers in a large dairy herd. Journal Dairy Science (104), p. 7008-7017.
5. Van der Fels-Klerx H.J., Martin S.W., Nielen M., Huirne R. B. M. 2002. Effects on productivity and risk factors of Bovine Respiratory Disease in dairy heifers; a review for the Netherlands. Netherlands Journal of Agricultural Science (50), p. 27-45.
6. Pardon B., De Bleecker K., Dewulf J., Callens J., Catry B., Deprez P. 2011.  Prevalence of respiratory pathogens in diseased non-vaccinated, routinely medicated veal calves. Vet. Rec. (11) p. 213 – 219.
7. Lowe G. L., Waas J. R., Schaefer A. L. Cox N. R., Stewart M. 2019. Physiological and behavioral responses as indicators for early disease detection in dairy calves. Journal of Dairy Science (6), p. 5389 – 5402.

Dit artikel is geschreven door Jordy de Mul, DVM